Trong năm 2024, cả nước ta ghi nhận gần 290.000 ca mắc cúm mùa, trong đó có 8 ca tử vong (theo thống kê của Bộ Y tế). Đầu tháng 2 năm 2025, bệnh nhân mắc cúm mùa gia tăng đột biến, nhiều trường hợp xuất hiện biến chứng nguy hiểm và trở nặng. 

Cúm là gì?

Cúm (Influenza) là một bệnh nhiễm trùng do virus tấn công vào hệ hô hấp, bao gồm mũi, họng và phổi. Nhiều người thường gọi đơn giản là “cúm,” nhưng cần lưu ý rằng cúm khác hoàn toàn với các loại virus gây viêm dạ dày – ruột (gastroenteritis), vốn là nguyên nhân gây tiêu chảy và nôn mửa.

Thông thường, bệnh cúm không quá nghiêm trọng và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nặng, cúm có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, thậm chí gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Các triệu chứng của bệnh cúm

Các triệu chứng rất phổ biến của bệnh cúm là hắt hơi, sổ mũi và đau họng, có thể giống như cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, cúm có nhiều khả năng xuất hiện đột ngột, gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng hơn so với cảm lạnh thông thường.

Dưới đây là các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cúm:

• Sốt, ớn lạnh và đổ mồ hôi
• Nhức đầu và đau cơ
• Đau họng và ho khan
• Đau mắt
• Sổ mũi
• Khó thở
• Tiêu chảy và nôn mửa thường gặp ở trẻ em

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh nhân cúm có thể nghỉ ngơi tại nhà. Tuy nhiên, người bệnh nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu các triệu chứng không thuyên giảm và có nguy cơ phát triển các biến chứng nguy hiểm. Thuốc kháng virus có thể rút ngắn thời gian mắc bệnh và ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng khác có thể xảy ra.

Nếu bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng khẩn cấp sau đây, vui lòng đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

Các dấu hiệu và triệu chứng khẩn cấp ở người lớn mắc bệnh cúm:

• Đau ngực, khó thở
• Chóng mặt dai dẳng
• Co giật
• Cơn đau dữ dội hoặc đau cơ
• Các triệu chứng trở nặng, không hồi phục các chức năng

Các dấu hiệu và triệu chứng khẩn cấp ở trẻ em mắc bệnh cúm:

• Đau ngực, khó thở
• Mất nước
• Môi xanh
• Co giật
• Kêu đau mỏi dữ dội
• Các triệu chứng trở nặng, không hồi phục các chức năng

Nguyên nhân gây bệnh cúm

Virus cúm có thể lây truyền qua việc hít phải các giọt bắn trong không khí. Khi những người bị cúm ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, bạn có thể hít phải các giọt bắn trong không khí hoặc tiếp xúc với vi trùng trên bề mặt của một vật thể như điện thoại di động hoặc bàn phím máy tính. 

Những người bị cúm có thể lây nhiễm một ngày trước khi khởi phát triệu chứng và sự lây truyền tiếp tục trong 5 ngày sau khi các triệu chứng xuất hiện. Những người bị suy giảm miễn dịch có thể lây lan vi trùng lâu hơn những người khác.

Các chủng virus cúm mới liên tục xuất hiện. Thông thường, cơ thể có khả năng miễn dịch với bệnh cúm nếu mắc bệnh trong quá khứ (có tiền sử mắc bệnh hoặc tiêm chủng vaccine).

Nếu gặp phải một loại virus cúm mới giống như virus đã mắc trước đây, các kháng thể hiện có của cơ thể có thể ngăn ngừa nhiễm bệnh hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của nó. Tuy nhiên, theo thời gian, các kháng thể sẽ suy giảm và dẫn đến lỏng lẻo hàng rào miễn dịch.

Nếu tiếp xúc với một loại virus cúm mới, khác hoàn toàn với những chủng đã có từ trước hoặc đã từng tồn tại, cơ thể sẽ không thể đáp ứng được khả năng miễn dịch để chống lại chủng mới.

Các yếu tố nguy cơ

• Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi và người lớn từ 65 tuổi trở lên.
• Nơi làm việc hoặc điều kiện sống đông đúc.
• Hệ thống miễn dịch suy yếu do điều trị ung thư đang diễn ra, ung thư máu, HIV/AIDS, cấy ghép nội tạng, sử dụng steroid hoặc thuốc chống đào thải trong thời gian dài.
• Các bệnh mãn tính như tiểu đường, hen suyễn, bệnh tim, bệnh gan, bệnh máu, bệnh hệ thần kinh, rối loạn chuyển hóa, các vấn đề về hô hấp.
• Sử dụng aspirin lâu dài ở những người dưới 19 tuổi có thể dẫn đến sự phát triển của hội chứng Reye do cúm kích thích.
• Phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba.

Diễn biến phức tạp

Ở những người trẻ và khỏe mạnh, cúm có thể khỏi trong vòng một hoặc hai tuần mà không có bất kỳ tác động lâu dài nào. Tuy nhiên, ở trẻ em và người lớn có nguy cơ cao hơn, họ có thể phát triển các biến chứng như:

• Hội chứng suy hô hấp cấp tính.
• Bệnh hen suyễn bùng phát.
• Nhiễm trùng tai.
• Các vấn đề về tim.
• Viêm phổi có thể rất nghiêm trọng, đặc biệt ở người già hoặc những người mắc bệnh mãn tính.

Phòng ngừa lây nhiễm bệnh cúm

Tiêm phòng cúm có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và nhập viện. Các triệu chứng của cúm và COVID-19 tương tự nhau. Tiêm phòng cúm có thể làm giảm và ngăn ngừa sự nhầm lẫn giữa hai bệnh này. Có thể tiêm cả vaccine COVID-19 và cúm cùng một lúc. Vaccine cúm an toàn cho những người bị dị ứng trứng.

Kiểm soát lây truyền cúm

Bởi vì vaccine cúm không thể cung cấp khả năng bảo vệ 100%. Thực hành vệ sinh tốt có thể giúp ngăn ngừa lây truyền đáng kể: 

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch sát trùng tay có cồn.
• Hạn chế chạm vào mắt, mũi và miệng của bạn.
• Hắt hơi hoặc ho vào khuỷu tay hoặc khăn giấy và rửa tay.
• Làm sạch bề mặt điện thoại của bạn hoặc những thứ khác thường xuyên chạm vào.
• Tránh những khu vực đông đúc, đặc biệt là trong mùa cúm.
• Cố gắng tránh những người bị bệnh.

Chẩn đoán

Khám lâm sàng sẽ được thực hiện để tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cúm. Các xét nghiệm chẩn đoán cúm sẽ được kê đơn, đặc biệt là khi đó là mùa cúm. Bạn có thể bị nhiễm cảm cúm và COVID-19 đồng thời và có thể thực hiện các xét nghiệm cho cả hai bệnh.

Điều trị

Nghỉ ngơi và uống nhiều nước để giúp chống lại bệnh cúm. Thuốc kháng virus sẽ được kê đơn nếu bạn có nguy cơ biến chứng hoặc nhiễm trùng nghiêm trọng.

Dùng thuốc kháng virus có thể khiến bạn cảm thấy buồn nôn và muốn nôn mửa. Dùng cùng với thức ăn có thể làm giảm tác dụng phụ.

Chăm sóc tại nhà

• Uống nhiều nước như nước trái cây, nước hoặc súp ấm để giữ nước.
• Nghỉ ngơi và ngủ để hệ thống miễn dịch của bạn chống lại sự tấn công của virus.
• Dùng thuốc giảm đau để giảm các triệu chứng cúm như nhức đầu và đau cơ. Do nguy cơ phát triển hội chứng Reye, không nên sử dụng aspirin cho trẻ em và thanh thiếu niên đang hồi phục sau bệnh cúm.

Để ngăn ngừa cúm lây truyền qua không khí trong gia đình và cộng đồng của bạn, hãy ở nhà cho đến khi cúm thuyên giảm. Tránh tiếp xúc với người khác khi bị bệnh. Rửa tay thường xuyên. Nếu bạn cần rời khỏi nhà hoặc đến bệnh viện, hãy luôn đeo khẩu trang.

Nguồn tài liệu tham khảo:

vtv.vn sức khỏe

Influenza| MedPark Hospital